Karabük ilinin en büyük ve gelişmiş ilçesidir. Klasik Osmanlı kent mimarisini yansıtan tarihî evleri ile ünlü olan şehir, bu özelliği sayesinde 17 Aralık 1994 tarihinden beri Türkiye'de Dünya Miras Listesi'nde yer alan 9 kültürel varlıklardan biridir ve turistik ilgi çekmektedir. Safranbolu ismini, bölgede yetişen ve nadir bir bitki olan safrandan alır.

SAFRANBOLUNUN TARİHİ GÜZELLİKLERİ

        Osmanlı zamanında 17. yüzyılda İstanbul-Sinop yolu üzerinde olması nedeniyle tarihteki en önemli dönemini yaşamıştır.Handrianapolis bir İlk Çağ kentciğidir.Eyalete bağlı 6 kentten birisi Handrianapolis olmuş. Eyalet döneminde Handrianapolis merkez olmuştur Kültür Bakanlığının yaptığı kazı bu dönemde yapılan Kilisede devam etmektedir. Zemin çağının zengin mozaik ve fresko örneklerine rastlanmaktadır.

       Bu mezarlar, M.S. II ve III yüzyıllara ait olup, Roma'lılar döneminden kalmadır. Ayrıca yörede Bizans döneminden kalma kaya mezarlarına rastlanılmaktadır. Bunlar Eskipazar'ın batısında bulunan Hadrianapolis  harabeleri içinde ve çevresinde yer alır. İki sıradan oluşan Delik Kaya Mezarları'nın boyutları 2x2x1 metre boyutlarında olup aralarında birer ölü sediri bulunur.

Köprülü Mehmet Paşa sadrazam olmadan önce bir dönem Safranbolu'da ikamete tabi tutulmuş, sonrasında bir cami yaptırmış ve bu cami 1661 yılında ibadete açılmıştır. Safranbolu'nun en büyük camisi olup, kubbesi miğfer şeklindedir. Kubbe süslemesi ve mimarisi dikkat çekicidir. Avlusunda muvakkithane, şadırvan ve güneş saati vardır.

Sadrazam İzzet Mehmet Paşa tarafından yaptırılan eser, ilçe merkezine 7,5 km uzaktadır. İncekaya köyündeki su kemeri 116 metre uzunluğunda, 6 kemerli görkemli bir yapıdır. Su kaynağından ilçeye su getirilmesine yarayan kemer 110-120 cm genişliktesir. Altındaki Tokatlı Dereside kanyon gezisi için ideal bir parkurdur. Restore edilen su kemeri'nin altında çeşitli etkinlikler için sahne ve oturma yerleri yapılmıştır.

İzzet Mehmet Paşa Camisi altından geçen Akçasu deresinin iki yakasına kurulan çarşı sıcak ve soğuk demircilik el sanatlarının üretildiği yaşayan tek Lonca çarşısıdır. Bakırcı ve kalaycı esnaf da bu çarşı içerisinde çalışmaktadır.

İzzet Mehmet Paşa Camii avlusundaki bu saat basit tip yatay güneş saatleri sınıfına girer. Sabah 06:40 akşam 17:20 arasındaki zamanı metal plakanın gölgesine göre gösterir. 19.yy ortalarında yapıldığı sanılmaktadır.

Türklerin Safranbolu'ya geldiklerinde konuşlandığı yerdir ve açık namazgah şeklindedir. Yağmur duası ve hıdırellez kutlamaları burada yapılır. Üzerinde Köstendil Kaymakamı Hasan Paşa'nın Türbesi (1845), iki namazgah, Hızır (Hıdır) Paşa'nın makamı ve mezarı ile Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Dr.Ali Yaver Ataman'ın (1955) anıt mezarı bulunmaktadır. Tepeye iki noktadan giriş ve çıkış vardır. Safranbolu'ya hakim tepedir. Fotoğraf meraklılarının Safranbolu manzarası için tercih ettikleri tepedir.

Hacılarobası, Çavuşlar, Üçbölük, Akören ve Aşağı Güney köylerinde çok sayıda Kaya Mezarı bulunmaktadır. İlçe merkezi ile çevrede tümülüsler vardır.

Padişah III.Selim'in Safranbolu'lu Sadrazam İzzet Mehmet Paşa tarafından 1797 yılında yaptırılmıştır. Kare planlıdır, saat zembereksizdir. Yapı restore edilmiş olup, Cuma, cumartesi ve Pazar günleri geziye açıktır.

Köprülü Mehmet Paşa Camisine bitişik 48 ahşap dükkandan oluşan ve "yemeni" denilen ayakkabının yapıldığı eski Lonca Çarşışıdır. Restore edilen çarşı turistik amaçlı kullanılmaktadır. Çarşıdaki Ahmet Demirezen Yemenicilik Müzesi haftasonları geziye açıktır.

Evin girişinde zemin katta "hayat" vardır. Bu bölüm eğer taş kaplıysa "taşlık" adını alır. Burada ışık almayı sağlayan ve aynı zamanda odunların dizilerek hava akımıyla kurutulduğu ahşap kafesten "gliste" mevcuttur. Zemin katlarda ayrıca ahırlar, büyük kazan ocakları ve ambarlar bulunur.

Bulak Mağarası (Mencilis), Bulak Köyü ile Safranbolu İlçesi sınırında bulunuyor. İki yıl önce restorasyonu yapılarak ziyarete açılan bu mağarayı yabancı mağara uzmanları sık sık ziyaret ediyorlar.  Bugünkü halini 3 milyon yıl önce alan mağara 12'nci yüzyılda korunma amaçlı olarak da kullanılmış. Uzunluğu 6 km. yi bulan mağaranın sadece 400 metrelik bölümü ziyaret edilebiliyor. Mağara girişinden 11 metre inildiğinde aktif bölüme ulaşılıyor. Ancak bu bölüm ziyarete açık değil. Burada mağara içinde akan yer altı nehri karşınıza çıkıyor. Mağaranın içinden akan nehir, 15 metrelik bir şelaleden düşerek, küçük bir göl oluşturuyor. Ardından da yer altına karışıyor. Mağaranın girişinde yüzeye çıkan bu su, Bulak Köyüne ve Safranbolu merkezine ulaşıyor.

Bulak Mağarasına Safranbolu' dan giden yol asfalttır. Safranbolu - Eski Çarşı' dan her gün 10:00 ve 15:00 de minibüs kaldırılmaktadır.

Harmancık Köyünde bulunan Ağzı Kara Mağarası sarkıt, dikit ve diğer jeolojik oluşumlar bakımından farklı bir güzellik ve zenginlik içermekte olup henüz turizme açılmamıştır.

Safranbolu'ya 13 km uzaklıktaki Düzce Köyünün biri girişinde, diğeri Kozcağız Mahallesindeki kanyonlar foto safari ve yaban hayatı koruma alanı olarak düzenlenmiş, bakir bir turizm seçeneğidir.

Hızar Çayı'nın yatağındaki Kireç taşı tabakaları binlerce yılda aşındırması sonucunda oluşmuştur. Safranbolu ilçe hudutları içerisinde üç ayrı kanyon bulunmakta olup, bunların içerisinde en ilgi çekici olanıdır. Safranbolu ilçesinin tarihi evlerinin bulunduğu çarşı kesiminde de kanyonlar bulunmakta olup, Mevcut tarihi yapılar kanyon üzerini taş kemer yapılarla kapattıktan sonra kazanılan alanlar üzerine inşa edilmiştir. Yürüyüş güzergahımız, tarihi çarşı kesimi gümüş mahallesinden başlayarak, kanyonu takiben kuzey istikametinde ilerleyerek, bağlar mahallesi ve Tokatlı köyü' nün doğusunu takiben devam etmekte olup, kanyon üzerindeki mevcut tarihi taş köprüler ve ince kaya su kemeri ile doğanın yapısı sizlerde değişik duygular yaratacaktır.

Safranbolu'ya 11 Km. uzaklıktaki Yörük Köyü ile Konarı Köyü arasında yapılan bir yürüyüş güzergahıdır. Düzce ve Sırçalı Kanyonları ile aynı özelliklere sahiptir. Her üç kanyon Konarı-Yazköy arasında birleşirler. Çarpıcı doğa güzelliklerini bu kanyonda da doyasıya yaşayabilirsiniz.

       Safranbolu'ya karayolu ile üç ayrı yönden ulaşmak mümkündür. Ankara - İstanbul karayolunun Gerede kesiminden ayrılarak 82 km. sonra Karabük'e, Karabük'ten 8 km sonra da Safranbolu'ya ulaşılır. İlçenin kuzey yönünde bulunan Bartın'a uzaklığı 74 km., doğusunda bulunan Kastamonu'ya uzaklığı 105 km.dir.

İlçeye demiryolu ulaşımı 8 km uzaklıktaki Karabük İl Merkezinden sağlanmaktadır.Denize en yakın bağlantıları ise 91 km. ile turistik İnkumu, 97 km. ile Amasra'dır.